Najczęstsze schorzenia kardiologiczne
Dla pacjenta
Nadciśnienie tętnicze
Nadciśnienie tętnicze to podwyższone ciśnienie krwi, którego wartość przekracza 140 mmHg dla ciśnienia skurczowego i/lub 90 mmHg dla ciśnienia rozkurczowego. Leczenie nadciśnienia tętniczego obejmuje metody farmakologiczne jak i niefarmakologiczne (takie jak: ograniczenie spożywania soli, regularna aktywność fizyczna, redukcja nadwagi, ograniczenie spożycia alkoholu, zakaz palenia tytoniu). Większość pacjentów nie odczuwa dolegliwości z powodu podwyższonego ciśnienia przez wiele lat. Jednakże nieleczone nadciśnienie tętnicze może nagle objawić się zawałem serca, udarem mózgu lub niewydolnością nerek. Dlatego też nadciśnienie tętnicze wymaga wczesnego rozpoznania, odpowiedniego leczenia i stałego monitorowania, aby zapobiec ewentualnym poważnym powikłaniom. Wskazane badania diagnostyczna: EKG, echo serca, Holter ciśnieniowy.
Zaburzenia rytmu serca
Zaburzenia rytmu serca mogą mieć różny charakter – może pojawić się przyspieszenie akcji serca (tachykardia) lub zwolnienie (bradykardia) lub nieregularność w pracy serca (arytmia). Zaburzenia te często występują u zdrowych osób pod wpływem emocji, zmęczenia, nadmiernego spożycia kawy lub alkoholu. Mogą one być też wynikiem schorzeń kardiologicznych, takich jak choroby niedokrwiennej serca, nadciśnienia tętniczego, wady zastawkowej lub innych stanów – nieprawidłowych poziomów elektrolitów (np. niedobór potasu, magnezu), nadczynności tarczycy, gorączki. U niektórych pacjentów zaburzenia te przebiegają zupełnie bezobjawowo, u innych mogą doprowadzić do groźnych powikłań. Najlepszą metodą w diagnostyce zaburzeń rytmu jest badanie elektrokardiograficzne (EKG, Holter EKG).
Choroba wieńcowa
Choroba wieńcowa, inaczej choroba niedokrwienna serca, powstaje jako wynik obecności zwężeń w tętnicach wieńcowych, zaopatrujących mięsień sercowy w krew. Zmiany te są spowodowane głównie obecnością blaszek miażdżycowych, które stopniowo zmniejszają światło naczyń i przepływ utlenionej krwi. Do powstania blaszek miażdżycowych przyczynia się wiele czynników, między innymi zbyt wysoki poziom cholesterolu, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, mała aktywność fizyczna, palenie tytoniu. Najbardziej charakterystyczne objawy choroby wieńcowej to ściskający, piekący ból w klatce piersiowej, często promieniujący do szyi, żuchwy, lub lewej kończyny górnej, pojawiający się w wysiłku lub stresie, z towarzyszącą dusznością, niekiedy nudnościami.
Wady zastawek serca
W sercu człowieka występują cztery zastawki: dwudzielna (mitralna), trójdzielna, aortalna i płucna. Wady zastawek serca to grupa chorób, w których dochodzi do zaburzenia w ich funkcjonowaniu pod postacią zwężenia (stenozy) lub nieszczelności (niedomykalności). W zwężeniu zastawki utrudniony zostaje przepływ krwi w związku z niedostatecznym otwieraniem się płatków zastawki. Z kolei niedomykalność płatków spowodowana ich niecałkowitym przyleganiem do siebie płatków, co skutkuje powstaniem wstecznego przepływu krwi. Przebieg choroby związany z wadą zastawkową serca jest różnorodny – od bezobjawowego, aż do wystąpienia objawów niewydolności serca. Najlepszą metodą w ocenie istotności wady, a także późniejszego jej monitorowania jest badanie echokardiograficzne, które umożliwia ocenę zarówno morfologii jak i funkcjonowania danej zastawki. Wady zastawek serca wymagają regularnej kontroli lekarskiej i odpowiedniego leczenia celem zmniejszenia objawów i zapobiegania możliwym powikłaniom.
Tętniaki aorty
Tętniak to nadmierne poszerzenie naczynia tętniczego, które najczęściej jest wynikiem miażdżycy lub urazów. Tętniaki mogą dotyczyć każdego odcinka aorty, tj. opuszki (początkowego fragmentu aorty, tuż za zastawką aortalną), aorty wstępującej, łuku aorty, aorty zstępującej lub aorty brzusznej. Tętniaki w obrębie aorty mogą być bezobjawowe i często diagnozowane są przypadkowo, podczas wykonywania badań z innych wskazań. Najczęściej wykorzystuje się echokardiografię, która umożliwia wykrycie tętniaka w początkowych odcinkach aorty oraz łuku aorty. W przypadku wykrycia tętniaka niezwykle ważna jest regularna kontrola specjalistyczna, (np. echo serca), systematyczna kontrola ciśnienia tętniczego, unikanie nadmiernych wysiłków.
Niewydolność serca
Niewydolność serca jest zespołem objawów spowodowanych uszkodzeniem mięśnia sercowego. Najczęstszą przyczyną jej wystąpienia jest choroba niedokrwienna serca, jednakże do niewydolności serca mogą doprowadzić również inne choroby, jak np. nadciśnienie tętnicze, wady zastawkowe, migotanie przedsionków i inne. W niewydolności serca (inaczej niewydolności krążenia) dochodzi do upośledzenia zdolności mięśnia sercowego do pompowania wystarczającej ilości krwi, która niezbędna jest do utrzymania przepływu, zależnego od potrzeb organizmu. Do najczęstszych objawów należą: utrzymujące się uczucie zmęczenia, duszność podczas wysiłku, obrzęki kończyn dolnych, kaszel w nocy. Leczenie niewydolności serca polega przede wszystkim na kontroli choroby, która doprowadziła do jej wystąpienia, a także obejmuje tzw. leczenie objawowe, nastawione na próbę eliminacji uciążliwych dolegliwości.
- Echo serca (Echokardiografia serca spoczynkowa) – Badanie obrazowe przeprowadzane za pomocą specjalnej sondy, z wykorzystaniem fal ultradźwiękowych, za pomocą którego uzyskuje obraz budowy poszczególnych części serca, tj. komór, przedsionków, wielkich naczyń wychodzących z serca, zastawek serca oraz jego pracy. Badanie echokardiograficzne jest badaniem bezpiecznym, nieinwazyjnym i powtarzalnym. Na głowicę ultradźwiękową nakłada się żel, a następnie przykłada w wyznaczonych miejscach na klatce piersiowej. Odpowiednio silne dociśnięcie głowicy i poruszanie ją pozwala uzyskać najbardziej optymalne obrazy serca.
- USG dopplerowskie tętnic szyjnych i kręgowyc – Pozwala na ocenę prędkości oraz kierunku przepływu krwi w naczyniach co przyczynia się do wczesnego wykrycia nawet drobnych schorzeń tętnic i żył. Czas trwania badania dopplerowskiego tętnic szyjnych i kręgowych wynosi ok. 10-15 min. Wskazania: bóle głowy, zawroty głowy, przebyty udar i zespoły niedokrwienia mózgu, miażdżyca, ocena ryzyka sercowo-naczyniowego.
- Badanie dopplerowskie serca-stosowane do oceny przepływu krwi przez zastawki serca, a także prędkości i kierunku przepływu, z wykorzystaniem ultrasonografu. Badanie przeprowadza się w trakcie echokardiografii
- Holter ekg: urządzenie rejestrujące pracę serca (EKG), w sposób ciągły, przez 24 godziny na dobę w celu późniejszej, szczegółowej, często komputerowej analizy. Pozwala rozpoznać zaburzenia rytmu serca i zmiany niedokrwienne podczas codziennych czynności, często niemożliwe do zauważenia w kilkusekundowym zapisie standardowego EKG. Wskazania do badania to występowanie zaburzeń rytmu serca, utrata przytomności, diagnostika choroby niedokrwiennej serca.
- Holter ciśnieniowy: Urządzenie rejestrujące ciśnienie tętnicze przez 24 godziny-rejestracja odbywa się co 15-20 minut w ciągu dnia, co 30-40minut w nocy. Pozwala na ocenę skuteczności leczenia nadciśnienia tętniczego, wykrycie epizodów hipotonii (spadku ciśnienia) lub nierejestrowanych skoków ciśnienia. Wskazania do badania to m.in. diagnostyka nadciśnienia tętniczego, monitorowanie leczenia, ocena skuteczności stosowanej farmakoterapii.
- Elektrokardiogram jest graficznym zapisem zmian potencjałów komórek mięśnia sercowego. Wynik badania określa rytm serca, częstotliwość skurczów serca oraz pozwala na stwierdzenie różnych nieprawidłowości serca. EKG nie jest niezawodnym kryterium rozpoznania choroby: istnieje możliwość prawidłowego elektrokardiogramu przy schorzeniach kardiologicznych oraz nieprawidłowy zapis czynności elektrycznej przy prawidłowym stanie klinicznym.