Odwarstwienie siatkówki to groźne schorzenie, które może spowodować całkowitą i nieodwracalną utratę wzroku. Polega na oddzieleniu się wszystkich warstw siatkówki wraz z warstwą fotoreceptorów (pręcików i czopków) od nabłonka barwnikowego siatkówki i od znajdującej się pod nim naczyniówki.

Pręciki i czopki tracą kontakt z naczyniówką, która je odżywia i stopniowo obumierają. Do odwarstwienia siatkówki dochodzi jeżeli:

• dojdzie do przedarcia siatkówki, a płynna część ciała szklistego dostaje się pod siatkówkę powodując jej stopniowe odwarstwienie (przedarciowe odwarstwienie siatkówki),
• siatkówka jest pociągana przez obkurczającą tkankę włóknistą na jej powierzchni, np. w retinopatii cukrzycowej proliferacyjnej (trakcyjne odwarstwienie siatkówki),
• pod siatkówką gromadzi się płyn (wysiękowe odwarstwienie siatkówki) może być spowodowane przez np. guz podsiatkówkowy lub stan zapalny.Czas odgrywa tu bardzo ważną rolę – przy pierwszych objawach choroby można bowiem przywrócić całkowitą lub bardzo dobrą ostrość widzenia. Dlatego nie wolno lekceważyć objawów, które mogą świadczyć o początkach tej choroby.

OBJAWY MOGĄCE SUGEROWAĆ ODWARSTWIENIE SIATKÓWKI

Nie zwlekaj z wizytą u okulisty jeśli zauważysz następujące objawy:

• męty czyli latające muszki, czarny deszcz, kropki lub farfocle przed oczami” to znak, że w siatkówce prawdopodobnie przerwane zostało naczynie krwionośne. Wylewająca się z niego krew jest widziana przez pacjenta w postaci mętów.
• błyski, iskry mogą być pierwszym symptomem zaczynającego się odwarstwienia siatkówki. Powstają w momencie pociągania lub przedzierania się siatkówki czyli wtedy, kiedy tworzy się otwór w siatkówce przez który płyn wypełniający wnętrze oka przepływa pod siatkówkę powodując jej uniesienie.
• ubytek pola widzenia, czarna zasłona przed okiem. Gdy siatkówka się odklei od wewnętrznej powierzchni ściany gałki, traci kontakt z naczyniami krwionośnymi, które ją odżywiają, i obumiera. Pojawia się wtedy czarna zasłona przed okiem, która wielkością i lokalizacja odpowiada obszarowi odwarstwionej siatkówki.

Czynniki ryzyka

Głównym winowajcą jest wiek. Z upływem lat zmienia się bowiem struktura siatkówki oraz ciała szklistego, które około 50. roku życia odłącza się od niej. Wtedy może dojść do pociągania siatkówki, powstania otworu i jej odwarstwienia.

Krótkowzroczność bardzo sprzyja powstawaniu zmian zwyrodnieniowych oraz otworów w siatkówce. Dlatego każdy, kto ukończył 50 lat lub jest krótkowidzem powinien iść do okulisty i poprosić o zbadanie siatkówki, by uniknąć poważniejszych kłopotów.

Proste badanie okulistyczne pozwoli ustalić, czy istnieją w siatkówce miejsca o obniżonej odporności, które mogłyby stać się przyczyną przedarcia, a następnie odwarstwienia. Do uszkodzeń siatkówki dochodzi także po urazach oczu, w cukrzycy i u wcześniaków.

Zapobieganie

Samo przedarcie, bez odwarstwienia, można skutecznie i bezboleśnie zabezpieczyć stosując laserokoagulacje. Promień lasera powoduje, że wokół rozdarcia tworzą się niewielkie blizny zlepiające siatkówkę z podłożem powstrzymując postęp choroby, czyli zapobiegają odwarstwieniu.

Leczenie operacyjne

Jeżeli doszło już do odwarstwienia siatkówki jedynym wyjściem jest leczenie operacyjne. Istnieją dwie metody chirurgiczne. Przy małym uszkodzeniu można zastosować tzw. wgłobienie, czyli założyć zewnętrzne plomby (implanty z gąbki lub taśmy silikonowej), którymi „zakleja” się powstałe w siatkówce dziury. Plomby przyszywa się do twardówki- od zewnątrz oka. Pozostają one w oku na zawsze a pacjent ich nie widzi i nie czuje.

Najnowocześniejszą metodą jest witrektomia, czyli operacja na ciele szklistym od wewnątrz oka. Operację wykonuje się zwykle w znieczuleniu ogólnym. W miejsce ciała szklistego wprowadza się specjalny olej silikonowy, gaz lub płyn. Obszary przedarć zabezpiecza się laserem. Olej należy po kilku miesiącach (niekiedy latach) wymienić lub usunąć. Gaz po podaniu do wnętrza oka po kilku lub kilkunastu dniach wchłania się i jest stopniowo zastępowany przez ciecz produkowaną przez oko.

Nie dopuść do najgorszego! Pamiętaj, że jeśli zgłosisz się odpowiednio wcześnie to przy użyciu lasera skutecznie i bezboleśnie możesz uniknąć odwarstwienia siatkówki.

Osoba, która przebyła odwarstwienie siatkówki w jednym oku, musi przynajmniej 3-4 razy w roku robić dokładne badanie u okulisty, aby w porę uchronić się przed odwarstwieniem siatkówki w drugim oku. Największym zagrożeniem dla wzroku jest odwarstwienie się jej centralnego miejsca, czyli tzw. plamki żółtej. Dochodzi wtedy do znacznego spadku ostrości wzroku, który zwykle jest nieodwracalny.